Unieważnienie małżeństwa

Na gruncie prawa cywilnego można przeprowadzić procedurę unieważnienia małżeństwa i nie ma ona nic wspólnego ze stwierdzeniem nieważności małżeństwa w procesie kościelnym. Sąd będzie mógł stwierdzić, że małżeństwo było nieważne, czyli nie istniało. Jednakże, aby tak się stało, muszą zaistnieć przyczyny dokładnie opisane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym i należy stwierdzić, że istniały one w chwili zawierania związku małżeńskiego.

Przyczyny unieważnienia

Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dokładnie opisują przeszkody małżeńskie, czyli te okoliczności, w których nie można zawrzeć małżeństwa, a małżeństwo zawarte gdy one istniały może zostać unieważnione. Są to:

• Art. 10 wiek

• Art. 11 ubezwłasnowolnienie całkowite

• Art. 12 choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy

• Art. 13 bigamia

• Art. 14 pokrewieństwo i powinowactwo

• Art. 15 przysposobienie

Każda z tych przeszkód jest dokładnie opisana, a przepisy wskazują również kto może wystąpić z żądaniem unieważnienia małżeństwa i najczęściej jest to każdy z małżonków, jak również prokurator. Dodatkowo, w większości przypadków nie można żądać unieważnienia małżeństwa po jego ustaniu, a więc po orzeczeniu rozwodu lub śmierci małżonka zanim zostało wszczęte postępowanie o unieważnienie małżeństwa. Dodatkowo, sąd orzekając o unieważnieniu małżeństwa stwierdza również czy i który z małżonków zawarł małżeństwo w złej wierze, czyli wiedząc o istnieniu przeszkody do zawarcia małżeństwa.

Skutki unieważnienia małżeństwa

Jeżeli sąd orzeknie o unieważnieniu małżeństwa oznacza to, że małżeństwo nie istniało od początku. Małżonkowie wracają do swoich nazwisk i są traktowani jakby nigdy nie byli w związku małżeńskim.

Jednakże, przepisy zobowiązują sąd również do rozstrzygnięcia w kwestiach małoletnich dzieci i stosunków majątkowych między małżonkami. I tu sąd stosuje przepisy dotyczące rozwodu, co oznacza, że musi on rozstrzygnąć kwestie dotyczące władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi, kontaktów z dziećmi, obowiązku alimentacyjnego, a między małżonkami ustaje wspólność majątkowa i pojawia się ustrój rozdzielności majątkowej.