Wspólny dom na nieruchomości jednego z małżonków

Bardzo często zdarzają się takie sytuacje, że w trakcie trwania małżeństwa małżonkowie wspólnymi siłami i nakładem finansowym budują dom na nieruchomości należącej tylko do jednego z nich. Następnie, żyją w świadomości, że prawnie dom ten jest ich domem wspólnym i wchodzącym w skład majątku wspólnego. Jednakże, jakie jest ich zdziwienie, gdy po rozwodzie przy okazji podziału majątku małżeńskiego, okazuje się, że wspólnie wybudowany dom jest wyłączną własnością tego małżonka, który był właścicielem działki. Przepisy są jednoznaczne – własność gruntu rozciąga się na to, co jest trwale z gruntem związane, co wynika jeszcze z rzymskiej zasady superficies solo cedit (to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi). Co w takiej sytuacji może zrobić małżonek nie będący właścicielem, a chcący uregulować prawnie tą sytuację?

Żądanie z art. 231 § 1 kc

Małżonek, po ustaniu wspólności majątkowej (a więc najczęściej po rozwodzie albo po ustanowieniu rozdzielności majątkowej), może wystąpić z żądaniem przeniesienia udziału (czyli najczęściej ½) na swoją rzecz własności w tej nieruchomości. Stanie się wtedy współwłaścicielem nieruchomości, więc nadal pozostaje kwestia podziału majątku miedzy małżonkami, jeżeli chcą rozstrzygnąć między sobą wszelkie kwestie finansowe.

Żądanie zwrotu nakładów

Drugim rozwiązaniem jest żądanie przez małżonka zwrotu nakładów jakie poczynił na dom, podczas trwania małżeństwa. Jest to żądanie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty drugiego małżonka. Jeżeli małżonkowie budowali dom na działce jednego z nich, to w trakcie trwania małżeństwa pieniądze na ten cel były przeznaczane z ich majątku wspólnego, czyli najczęściej z wynagrodzenia za pracę. Może też się zdarzyć sytuacja, że małżonek niebędący właścicielem działki przeznaczył pieniądze na budowę domu ze swojego majątku osobistego i wtedy również może żądać zwrotu tych nakładów. Wtedy, jest to żądanie rozliczenia nakładów z majątku osobistego jednego małżonka na majątek osobisty drugiego.

W toku postępowania o podział majątku dom i działka zostaną wycenione przez biegłego sądowego geodetę, a następnie sąd dokona właściwych przeliczeń uwzględniając dowody wskazane przez małżonka oraz kwotę jaką żąda.