Wydziedziczenie – czym jest i jak to zrobić?

Na początku należy wspomnieć, że w polskim prawie spadkowym panuje zasada swobody testowania, a zatem spadkodawca w testamencie może powołać do spadku kogo tylko chce (również spoza rodziny) i może w zasadzie dowolnie rozporządzić swoim majątkiem. Jednakże, prawo spadkowe przewiduje ochronę osób najbliższych (zstępnych, małżonka i rodziców spadkodawcy) przed sytuacją, w której nie dostaną nic ze schedy spadkowej - jest to zachowek, czyli żądanie zapłaty określonej części udziału spadkowego, jaki by im się należał, gdyby spadkodawca nie pozostawił testamentu.

W tym miejscu właśnie pojawia się kwestia wydziedziczenia – czyli pozbawienia prawa do zachowku, bowiem z określonych powodów spadkodawca może najbliższych pozbawić tego prawa.

Art. 1008 kc wskazuje:

„Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: 

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego; 

2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; 

3. uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.”

Tylko z przyczyn określonych w przepisach można dokonać wydziedziczenia, choć jak widać pojęcia te są bardzo pojemne. I przyczyna, która spowodowała wydziedziczenie powinna wynikać właśnie z treści testamentu. W interesie spadkodawcy, który decyduje się na dokonanie wydziedziczenia, jest dokładne opisanie z jakich powodów decyduje się na taką czynność. Nie ma wtedy wątpliwości, po śmierci spadkodawcy, o co dokładnie mu chodziło. Dalej, aby wydziedziczenie było skuteczne, musi znajdować się w ważnym testamencie, a więc w takim, który odpowiada przepisom i nie budzi on żadnych wątpliwości. Istotną kwestią pozostaje jeszcze okoliczność, że nie można pozbawić prawa do zachowku zstępnych osoby, którą spadkodawca skutecznie wydziedziczył, czyli dzieci takiej osoby mają prawo do zachowku po spadkodawcy.